Ochrona dróg oddechowych to jedno z podstawowych założeń bezpieczeństwa i higieny pracy dlatego warto wziąć to pod uwagę na etapie doboru narzędzia do szlifowania.
Krążki ścierne z otworami odpylającymi
Aby odpowiedzieć na pytanie, jakie krążki ścierne: z systemem otworów odpylających czy bez, należy zauważyć, że nie we wszystkich rodzajach tych narzędzi wykonuje się otwory przeznaczone do odpylania, a jedynie w mających mocowanie na rzep. Przyczyna tego stanu rzeczy leży w konstrukcji szlifierek, a dokładniej mówiąc - szlifierek mimośrodowych, oscylacyjnych i tzw. żyraf do ścian. Ponieważ integralną częścią składową ich systemów odpylania są otwory w talerzu szlifującym, jedynym sensownym rozwiązaniem z punktu widzenia efektywności usuwania pyłu, umożliwiającym zamontowanie krążka ściernego ma talerzu szlifierskim, jest mocowanie wykorzystujące jego spodnią powierzchnię. Na to zaś pozwalają powszechnie obecnie stosowane rzepy. Oczywiście, aby można było efektywnie odsysać pył, krążki ścierne na rzep muszą mieć otwory odpowiadające swoimi rozmiarami (średnicą) i ułożeniem otworom w talerzu szlifierskim.
Aby ułatwić użytkownikom dobór narzędzi, wymiary talerzy szlifierskich zostały ustandaryzowane. W przypadku szlifierek mimośrodowych krążek na rzep ma średnicę 125 lub 150 mm, zaś „żyraf” – 225 mm. Zestandaryzowano także układy otworów, nadając im różnicujące nazwy własne w postaci symboli literowo-cyfrowych. I tak obecnie dostępny krążek na rzep może mieć na przykład układ otworów oznaczony jako GLS 1, GLS 2, GLS 3, GLS 4, GLS 5, GLS 27, GLS 47, GLS 51, GLS 52 lub GLS 74. Średnice otworów do odpylania są w niewielkim stopniu zróżnicowane i mogą w zależności od standaryzowanego układu wynosić 6.0, 6.5, 7.0, 8.0, 8.5, 9.0, 9.5, 10.0 lub 12.0 mm. Ich rozmieszczenie jest obwodowe po okręgu, przy czym danego rodzaju krążek na rzep może mieć jeden lub więcej obwodów z otworami o takich samych lub różnych średnicach. Niektóre z układów, np. GLS 1, GLS 27 czy GLS 74, mają otwór wykonany w środku krążka na rzep. Omawiane standaryzowane układy otworów nie tylko różnią się wzorem ich rozmieszczenia czy średnicą, ale także liczbą. Może ich być 6 (np. GLS 3), 8 (np. GLS 1, GLS 2, GLS 4 czy GLS 5), 9 (GLS 27), 10 (GLS 52), 15 (GLS 47), 17 (GLS 51) lub 49 (GLS 74).
Im więcej otworów, tym bardziej efektywne jest odsysanie pyłu podczas szlifowania. Jednakże nie należy różnicować krążków na rzep pod względem efektywności odsysania. Ta cecha przynależy wyłącznie do wykorzystywanej szlifierki mimośrodowej czy przeznaczonej do ścian, z którą musi być kompatybilny dany krążek na rzep. Można więc powiedzieć, że im więcej otworów w swoim talerzu ma dany model szlifierki, tym odsysanie pyłu powinno być skuteczniejsze. Istotnym warunkiem tego jest jednakże podłączenie maszyny do wydajnego odkurzacza warsztatowego czy odciągu pyłu w przypadku zastosowań przemysłowych.
Skuteczne usuwanie pyłu podczas szlifowania ma nie tylko pozytywne skutki zdrowotne, ale także przeciwdziała przedwczesnemu zapychaniu się narzędzi ściernych urobkiem. To zaś – jak wiadomo – pozytywnie wpływa na ich żywotność.
Krążki ścierne na rzep bez otworów odpylających
Stosuje się je wyłącznie w szlifierkach rotacyjnych (głównie pionowych i kątowych) i jako dodatkowe akcesoria w wiertarkach czy wiertarko-wkrętarkach. W szlifierkach kątowych, wiertarkach i wiertarko-wkrętarkach mocuje się je za pośrednictwem talerza z mocowaniem na rzep. W wypadku użycia tych narzędzi dochodzi do dość dużego pylenia. Dlatego wymagają one zastosowania przez użytkowników maseczek chroniących drogi oddechowe i w miarę możliwości odciągu na pył. Nieperforowane krążki ścierne na rzep stosuje się przeważnie w szlifowaniu zgrubnym i oczyszczaniu powierzchni z nalotów, zabrudzeń, lakierów czy farb.
Odpowiadając więc na pytanie zadane w tytule artykułu: „Jakie krążki ścierne: z systemem otworów odpylających czy bez?”, należy powiedzieć, że jeśli pracuje się szlifierką mimośrodową lub „żyrafą” z talerzem perforowanym, wtedy należy koniecznie użyć kompatybilnych do niego krążków z otworami; a jeżeli do dyspozycji jest maszyna bez systemu odpylania, mocuje się w niej krążki nieperforowane. Stosowanie w takim wypadku perforowanego krążka na rzep jest nieuzasadnione technologicznie i prowadzi do obniżenia jakości szlifowania, a także do jego szybszego zużycia, gdyż pył wtedy gromadzi się w otworach. Pracując krążkami ściernymi, bez względu na to, czy są perforowane czy nie, należy zawsze pamiętać o ochronie przeciwpyłowej w postaci maseczki, odciągu pyłu czy odkurzacza warsztatowego lub przemysłowego.